رفتار هیستریک چیست؟
معنی هیستریک در پزشکی (hysterical behavior) به رفتارهای بازمی‌گردد که فرد کنترلی روی آن‌ها ندارد. عصبانیت، پرخاشگری، اضطراب و نگرانی از مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع رفتارها به شمار می‌روند. در واقع اینطور به‌نظر می‌رسد که بیماران هیستریکی با رفتارهای خاصی سعی در جلب توجه دارند. این رفتارها اغلب ناشی از واکنش آن‌ها به فشار و استرس است. مطالعه این مقاله به شما کمک می‌کند تا بیشتر راجع به این بیماری روانی بدانید.
انواع رفتار هیستریک چیست؟
رفتارهای هیستریک به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
رفتار هیستریک تبدیلی
رفتار هیستریک تبدیلی یا اختلال تبدیلی (Conversion Disorder) وضعیتی است که در آن فرد با مشکل جسمانی مواجه می‌شود اما پزشکان دلیل قانع‌کننده‌ایی برای بروز مشکل جسمانی پیدا نمی‌کنند و نمی‌توانند آن را توضیح دهند. در واقع بیماری جسمی بازتابی از بیماری روانی است. بیایید با یک مثال این موضوع را ساده‌تر بیان کنیم.
فرض کنید شخصی استرس و اضطراب شدیدی را تجربه کرده است، حالا پس از آن اظهار می‌کند که نمی‌تواند از پا برخیزد و احساس ضعف شدیدی در پاهای خود دارد. پزشکان پس از انجام تمامی آزمایش‌های نورولوژیک و پزشکی هیچ نشانه‌ای از عارضه فیزیکی در اعصاب و عضلات او پیدا نمی‌کنند. با این حال، بیمار به طور مداوم ادعا می‌کند که نمی‌تواند حتی یک قدم بردارد و به هر نحوی سعی می‌کند این موضوع را ثابت کند.
در این مثال، ظاهرا علائم فیزیکی وجود دارد، اما آزمایش‌های پزشکی مشکل جسمانی را نشان نمی‌دهند. با بررسی وضعیت بیمار، پزشکان متوجه میشوند که احتمالا به دلیل استرس و اضطراب شدیدی که بیمار تجربه کرده است، رفتارهای هیستریک تبدیلی در او دیده می‌شود و به کمک دکتر روانپزشک نیاز دارد.
رفتاری هیستری تجزیه‌ای
این نوع رفتارها معمولا تحت عنوان اختلال تجزیه‌ای معرفی میشوند. منظور از تجزیه، گسست یا جدایی بیمار از خود و یا محیط پیرامونش است. این جدایی می‌تواند حافظه، هویت و یا هوشیاری را تحت تاثیر قرار دهد. مثلا فرض کنید فردی حادثه تلخی را گذرانده است. پس از پایان این حادثه به دلیل استرس و اضطرابی که متحمل شده است، قادر به یادآوری جزئیات حادثه نیست و همه چیز را فراموش کرده است. این نوعی رفتار هیستریک تجزیه‌ای است که حافظه را تحت تاثیر قرار داده است.
علت رفتار هیستریک چیست؟
روانپزشکان علت دقیق رفتارهای هیستریک را نمی‌توانند توضیح دهند اما فاکتورهای زیر را در ابتلا به این بیماری روانی مهم می‌دانند:
- عوامل محیطی که می‌توانند شامل تجربه‌های ناخوشایند در دوران کودکی و نوجوانی باشند.
- شرایط استرس‌زا: افرادی که اضطراب شدیدی را تجربه میکنند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
- ویژگی‌های شخصیتی: برخی ویژگی‌های شخصیتی مانند تاثیرپذیری از دیگران زمینه را برای ابتلا به این بیماری فراهم میکنند.
ویژگی رفتار هیستریک چیست؟
از رایج‌ترین ویژگی‌های رفتارهای هیستریک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جلب توجه بیش‌از‌حد: این بیماران سعی میکنند به شکل‌های گوناگون نظر دیگران را جلب کنند. برای مثال ممکن است اظهارات هیجانی داشته باشند یا لباس‌هایی بپوشند که خارج از عرف است.
- احساسات ناپایدار: زمانی که این بیماران در موقعیت‌های استرس‌زا و ناامیدی قرار می‌گیرند، به شدت احساسات خود را بروز می‌دهند. مثلا ممکن است بیش از حد حرف بزنند. نکته مهم این است که احساسات آن‌ها به‌طور ناگهانی تغییر می‌کند.
- تحمل بی‌توجهی ندارند: این بیماران نسبت به رفتارهایی مانند کنار گذاشته‌شدن از فعالیت، به‌شدت واکنش نشان می‌دهند.
- تاثیرپذیری بالا: افراد هیستریک به طور زیادی تحت تاثیر دیگران قرار می‌گیرند و ممکن است به راحتی تغییر کنند یا نقدهای دیگران را جدی بگیرند.
- رابطه‌های ناپایدار: این گروه از بیماران به دلیل رفتارهای نمایشی که از خود نشان می‌دهند، نمی‌توانند روابط اجتماعی خود را حفظ کنند و به سرعت شکست می‌خورند.
- توجه به جزئیات جسمانی: برخی افراد هیستریک بیش‌از‌حد به جزئیات جسمانی خود توجه میکنند و نسبت به آن حساس هستند.
علائم رفتارهای هیستریک چیست؟
علائم فرد هیستریک معمولا جسمانی است و با توجه به شدت بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار می‌گیرند.
- به‌طور اغراق‌امیز احساسات خود را نشان می‌دهند.
- احساسات‌شان به‌سرعت تغییر پیدا می‌کند.
- خنده‌های هیستریک
- اختلالات بینایی و شنوایی مانند کری و کوری
- حرف نزدن
- فلج و لرزش اندام‌های بدن
- تیک‌های عصبی
- تلاش برای جلب نظر کردن
- غش کردن
- اسپاسم عضلات
اگر چنین علائمی را در اطرافیان خود می‌بینید و قصد کمک به آن‌ها را دارید، بهتر است آن‌ها را برای مراجعه به روانپزشک تشویق کنید. معمولا در این شرایط بیمار برای مراجعه حضوری به پزشک مقاومت می‌کند؛ در این مرحله شاید بهتر باشد از خدمات مشاوره آنلاین درمانکده استفاده کنید. این مجموعه با بیش از ۵۰۰۰ پزشک متخصص مانند روانشناس، روانپزشک، متخصص پوست، دکتر اطفال و… در سراسر استان تهران همکاری دارد.
تشخیص رفتار هیستریک چگونه است؟
روانپزشکان برای تشخیص افرادی هیستریکی از تکنیک‌های زیر استفاده میکنند:
- مصاحبه کلامی: پزشک با حرف زدن با بیمار در مورد تجربیات، علائم و ویژگی‌های رفتاری او می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را جمع‌آوری کند. طرح سوالاتی در مورد علائم فیزیکی و روانی، تاریخچه خانوادگی و رویدادهای زندگی بسیار کمک‌کننده است.
- ارزیابی روانشناختی: این تکنیک شامل استفاده از ابزارها و تست‌های روانشناختی مختلف است که به تشخیص و بررسی ویژگی‌های رفتاری و روانی فرد کمک میکنند.
- بررسی عوارض فیزیکی: افراد هیستریک ممکن است علائم فیزیکی بروز دهند که به نظر می‌رسد بدون علت جسمی باشد. ارزیابی فیزیکی و تست‌های پزشکی ممکن است به منظور حذف علل فیزیکی احتمالی انجام شود.
- ارزیابی فردی و اجتماعی: بررسی محیط زندگی بیمار و روابط اجتماعی او به تشخیص دقیق ویژگی‌های رفتاری کمک می‌کند.
رفتارهای هیستریک چگونه درمان میشوند؟
پزشکان برای درمان رفتارهای هیستریک از روش‌های متنوع در حوزه‌های روانشناختی و روان‌پزشکی استفاده میکنند. این شیوه‌ها اغلب شامل موارد زیر هستند:
- مشاوره روانشناختی: متخصصان روان‌شناسی از روش‌هایی مانند روان‌درمانی، تحلیل رفتاری و یا درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindfulness) استفاده میکنند. این رویکردها باعث می‌شود بیمار نسبت به رفتارهای هیستریک خود آگاه باشد و مهارت مدیریت استرس و احساساتش را داشته باشد.
- داروها: گاهی اوقات استفاده از داروهای مهارکننده‌های اضطراب ممکن است به عنوان بخش از درمان به بیمار پیشنهاد شود. تجویز داروها به نوع و شدت علائم بستگی دارد.
- درمان گروهی: شرکت در جلسه‌های گروهی و به اشتراک گذاشتن تجربه و مشکلات با دیگران، به بیماران هیستریکی کمک می‌کند تا درک بهتری از خود داشته باشند و روابط اجتماعی خود را بهبود دهند.
اگر در این زمینه به کمک روانشناسان و روانپزشکان نیاز دارید، می‌توانید از طریق خدمات آنلاین سلامت درمانکده با بهترین روانپزشکان تهران مشاوره اینترنتی داشته باشید و یا برای مراجعه حضوری، نوبت آنلاین بگیرید.
