خوانندگی یک نوجوان در متروی تهران غوغا به پا کرد/ فیلم – تاجر ونیز

در برخی کتب تاریخی از برگزاری مراسم عروسی و شادی های دیگر در زمان پیامبر، مثل ازدواج حضرت فاطمه (سلام الله علیها) یا دیگر مسلمانان یا شادی مردم مدینه در زمان ورود آن حضرت به مدینه، مطالبی نقل شده.

اما شادی مردم آن زمان و صدر اسلام نوع ساده ای از شادی بوده است. بیشترین موردی که در میان مردم صدر اسلام برای شادی مرسوم بوده آواز خوانی و دف زنی بوده است و به رقص و نواختن آلات موسیقی دیگر در شادی ها کمتر اشاره شده است.

اشاره به چند نمونه در این زمینه:

1- دعائم الاسلام: حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله سلّم) از عروسی شخصی خبر دار شدند فرمودند که عروسی نباید در خفا برگزار شود و باید دود به پا شود و صدای دف شنیده شود و فرق بین عروسی و زنا همین سر و صدای دف است.

2- دعائم الاسلام از امام صادق (علیه السلام): در شب عروسی حضرت زهرا (سلام الله علیها)، رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم) صدای دف شنیدند پرسیدند این چیست؟ گفتند اسماء برای این که حضرت زهرا را شاد نگه دارد تا بی مادری را احساس نکند، دف می زند. پس رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلّم) دعا کردند همان طور که اسماء دختر مرا شاد کرد خدایا او را شاد نما و به اسماء فرمودند که در شادیتان حرف های نا مناسب نزنید.

3- کشف الغمه: وقتی مسلمانان از ازدواج حضرت علی (علیه السلام) با حضرت فاطمه (سلام الله علیها) مطلع شدند و به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلّم) تبریک گفتند حضرت رو به همسران خود کرد و به آنها دستور داد برای فاطمه (سلام الله علیها) دف بزنند و آنها مشغول دف زدن شدند.

4- ابن ابی الحدید: پیامبر بر قومی گذر کرد که مشغول بازی و رقص بودند حضرت به آنها فرمودند به این کار خود جدی ادامه دهید تا یهود و نصاری بدانند در دین ما آزادی هست.

ولی از این نقل ها نمی توان حکم فقهی استخراج کرد. فقها برای دست یابی به احکام شرعی دقت موشکافانه ای در مجموع دلیل هایی که به دست ما رسیده می نمایند و به ظاهر چند نقل تاریخی اکتفا نمی کنند.

چند نکته:

1. سند اکثر قریب به اتفاق این روایات تاریخی محکم نیست و یا اصلا زنجیره سند در این روایات، اتصال ندارد. پس این روایات به خودی خود نمی توانند دلیلی برای حکم شرعی باشند.

2. بعضی از این نقل ها، با روایات معتبر و محکمی که به دست ما رسیده منافات دارند و به همین دلیل کنار گذاشته می شوند.

شیخ انصاری روایاتی که درباره حرمت غنا وارد شده را شامل هر عمل لهوی می داند و بنا بر این تمام روایات حـرمت غـنا در مـقابـل نقل های تاریخی ضعیفی که در بالا اشاره کردیم قرار می گیرد.

ایشان می فرماید: از مجموع روایات زیادی که درباره حرمت غنا است چنین برداشت می شود که ملاک حرمت غنا لهوی بودن آن است و هر صوتی که به صورت لهو باشد چه با آلات موسیقی و چه بدون آن، حرام است.

از جمله این روایات، روایتی است که محمد بن ابی عباد نقل می کند: از امام رضا درباره غنا پرسیدم، ایشان فرمودند … آن در زمره باطل و لهو است … و روایت اعمش که در آن امام صادق (علیه السلام) در بیان موارد گناهان کبیره این را می فرمایند: کار های لهوی که انسان را از ذکر خدا باز می دارند مانند غناء و نواختن اوتار (نوعی آلت موسیقی) …

روایت اعمش علاوه بر اینکه حرام بودن هر لهوی را بیان می دارد از موسیقی به طور مخصوص اسم می برد در روایات دیگری نیز از موسیقی نام برده شده مثل روایتی از امام صادق (علیه السلام) که می فرمایند: «آلات ساز و آواز، از عمل شیطان است پس هر چه در زمین از این نوع وجود دارد از ناحیه ی شیطان است.»

از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) نیز روایت شده که فرموده اند: «شما را از مزمار و کوبات (آلات موسیقی) نهی می کنم.»

نظر فقها درباره موسیقی

اکثر مراجع معیار در حرمت موسیقی را مطرب و لهوی بودن آن می دانند یعنی اگر موسیقیی لهوی و مطرب نباشد حرام نیست.

حکم استفاده از دف و موسیقی در مجالس جشن و عروسیها

بعضی مراجع مانند آیات عظام: تبریزی، سیستانی و مکارم شیرازی تنها لهوی بودن را معیار حرمت موسیقی دانسته اند.

در بحث موسیقی نیز مراجع فرقی بین مجالس عروسی و غیر آن و استفاده از دف و غیر آن نگذاشته اند و تشخیص مصداق انواع موسیقی به عهده خود مکلّف می باشد که با توجه به معیارهای موجود از طرف شرع مقدس، تشخیص بدهد موسیقیی حرام است یا حرام نیست و طبق آن عمل کند.

حکم استفاده از دف و موسیقی در مجالس جشن و عروسیها

با توجه به آن چه گفته شد نتایج زیر را به این ترتیب بیان می کنیم:

1. خوب است که مجلس عروسی به صورت شاد و پر شور برگزار شود.

2. شادی و نشاط عروسی می تواند به صورت های زیر اجرا شود:

الف. استفاده از افراد خوش صوت برای خواندن اشعار در مدح اهل بیت (علیهم السلام) و اشعار فکاهی و طنز.

ب. استفاده از گروه های تئاتر و نمایش های کمدی.

ج. استفاده از موسیقی های غیر حرام.

3. شور عروسی نباید حرامی در پی داشته باشد چرا که توجه به حرمت، بسیار مهمتر از توجه به شادی و نشاط عروسی است.

حرام هایی که باید هر کس با توجه به نظر مرجع تقلید خود آنها را رعایت کند عبارتند از:

الف. مزاحمت و آزار مردم و همسایه ها.

ب. گوش دادن به موسیقی حرام.

ج. رقص های حرام و تماشای آن و حضور در مجلسی که تایید آن به حساب می آید.

د. اختلاط های حرام زن و مرد و نگاه های حرام.

حضور در مراسمی که گناه میشود چه حکمی دارد؟

نظر همه مراجع در این مورد اینست که اگر شخص احتمال تاثیر می دهد، با فراهم بودن شرایط، نهی از منکر کند و اگر نمی پذیرند – چنانچه حضور شخص باعث استماع موسیقی حرام یا تایید گناه می گردد- باید مجلس را ترک کند مگر آنکه عسر و حرج پیش آید.

حکم استفاده از دف و موسیقی در مجالس جشن و عروسیها